Czym są znamiona barwnikowe?

Popularnie nazywamy je pieprzykami i ma je każdy z nas. Znamiona barwnikowe powstają z melanocytów, które szybko się namnażają. To komórki barwnikowe skóry. Znamiona barwnikowe dzielą się na zwykłe i atypowe, nabyte oraz wrodzone, a także złożone, skórne i łączące.

Wrodzone znamię barwnikowe – jak sama nazwa wskazuje – widoczne jest już w czasie narodzin. Najczęściej jest ono okrągłe, ma też jednorodną barwę. Z reguły jest małe, ale zdarza się, że osiąga nawet 20 cm średnicy. W takich przypadkach czasami zajmuje nawet ośrodkowy układ nerwowy.

W ocenie znamion oraz zagrożeń jakie za sobą niosą, najważniejszą rolę odgrywa ich wielkość. Małe to znacznie mniejsze ryzyko nowotworu złośliwego, natomiast przy znamionach olbrzymich ryzyko jego wystąpienia to nawet 40%.

Kiedy pojawiają się zmiany barwnikowe?

Łagodne występują najczęściej u dzieci. Nasilają się w czasie dojrzewania u nastolatków. W tym czasie znamiona są jednolitej barwy, wydają się bardzo równe, a ich brzeg łatwo dostrzec i rozgraniczyć od reszty ciała. Może się w ich obrębie rozwinąć czerniak, ale ryzyko tych zmian jest bardzo małe.

Znamię barwnikowe może być jednak także asymetryczne. Wtedy określane jest mianem atypowego lub dysplastycznego. Najczęściej ma przy tym mniej niż 6 mm, ma nieregularny kształt i może mieć różne kolory. W tym przypadku przemiana w czerniaka może być znacznie łatwiejsza. Dlatego powinno być regularnie obserwowane przez lekarza dermatologa przynajmniej raz w roku. Należy też unikać jego nasłoneczniania.

Pojawienie się znamion nie powinno jednak przesadnie martwić. Przeciętny człowiek ma ich ok. 20. Większość z nich pojawia się w trakcie życia, z reguły w czasie dojrzewania, ale też na początku dorosłości. Znamię dysplastyczne, co najmniej jedno, ma nawet 60-90% populacji.

Jak rozpoznać znamiona barwnikowe?

Zmiany barwnikowe mogą przybierać różne kolory. Od niebieskiego, przez brązowy po czarny. Mogą też mieć kolor cielisty i barwą nie wyróżniać się wcale. Pojawiają się głównie na tych częściach ciała, które wystawiane są na działania światła słonecznego.

Łatwo zdiagnozować je za pomocą dermatoskopu, który pozwala na obserwację i ocenę struktur barwnikowych na poziomie naskórka, granicy skórno-naskórkowej i górnych warstw skóry właściwej. Dermatoskop, czyli mikroskop powierzchniowy służy przede wszystkim do odróżniania zmian złośliwych od łagodnych, poprawiając wykrywalność czerniaka. Coraz częściej korzysta się także z wideodermatoskopii, która pozwala na nawet 100-krotne powiększenie obrazu.

Leczenie zmian barwnikowych i profilaktyka

Zmiany barwnikowe najczęściej prewencyjnie się usuwa. Głównie dlatego, by nie przekształciły się w nowotwór złośliwy. Sprzyja mu występowanie znamion w miejscach, które łatwo ulegają podrażnieniu – np. na skórze głowy, dłoni i stóp, czy wystawianych na działanie promieni słonecznych.

Profilaktycznie należy więc smarować się kremami z filtrami UVA/UVB, a najlepiej nie wychodzić na słońce pomiędzy godz. 10 a 16. Jeśli zauważymy zmianę znamienia, jego rozrost, albo swędzenie lub pieczenie, powinniśmy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem specjalistą. Najlepiej zgłaszać się do kontroli dermatoskopem co 6-12 miesięcy.